Sahip olduğumuz araçların sağlıklı bir şekilde hareket etmesi için bazı periyodik kontrol ve bakımlara ihtiyaç olduğunu artık hepimiz kuşkusuz biliyoruz. Fakat periyodik motor bakımı dışında yürüyen aksamın sağlıklı çalışması için ve sürüş keyfinin sürekliliği için rot ve balans ayarının da düzenli olarak yapılması büyük fayda sağlar. Rot ve balans ayarı dendiğinde sürücülerin aklına hemen “Rot balans nedir?”, “Rot balans ne işe yarar?, “Rot balans ayarı ne zaman yapılır? ve “Rot balans neden bozulur?” gibi birçok soru gelebilir. Ancak, rot balans ayarı sanıldığı kadar zor ve meşakkatli bir işlem değildir.
İşe önce rot ve balans nedir sorusunu yanıtlayarak başlayalım. Rot ayarı, direksiyon herhangi bir yöne doğru çevrildiğinde tekerleklerin de aynı yöne bakıyor olmasını sağlayan ayara verilen isimdir. Örneğin; direksiyon tam sağa çevrildiğinde aracın tekerlekleri de aynı şekilde tam sağ pozisyonunu almalı arada boşluklar olmamalıdır. Balans ayarı ise aracın tekerlekleri arasındaki açıların birbirine eşit olması durumuna denir. Peki, rot balans nasıl yapılır? Gelin, detaylarıyla inceleyelim.
Rot balans ayarı nasıl yapılır?
Aracınızla yapacağınız yolculukların maliyetinin artmasını istemiyorsanız yapmanız gereken bakımlardan birisi de balans ayarıdır. Düzenli yapılacak balans ayarı fren mesafesini korur, direksiyonda hakimiyet sağlar ve daha da önemlisi lastikleri fazladan bir aşınmaya maruz bırakmaz. Bu sayede direksiyon geri bildiriminde de kayıplar yaşanmaz. Aracın sahip olduğu sürüş özelliklerinin bozulmaması için tekerlek ve jantın da sorunsuz ve dengeli dönmesi gerekir. Tekerleklerin bu düzenli ve dengeli dönüşünü sağlamak için jantlara, özel kurşundan yapılmış dengeleyiciler takılır. Dikkatli bakıldığında bu dengeleyiciler kolaylıkla fark edilebilir. Zamanla tekerlek balansı otomobilin ağırlığı, bozuk yollar, lastiğin içindeki eksik ya da fazla hava basıncı sonucunda değişir.
Peki, ağırlık dengesi bozulan jant ve janttan etkilenen lastik veya balans ayarı bozulan bir tekerlek, otomobilde nasıl anlaşılır? Hareket halindeki otomobilin ağırlığını, hızını ve diğer kuvvetleri de üzerinde taşıyan jantın, bozuk yol koşullarının da etkisi ile dönerken ağırlığını dengeleyen kurşun parçanın yeri değişir ve balans ayarı bozulan jant yalpalamaya başlar. Bu da direksiyonda titreme ve zor dönen direksiyon olarak sürücüye yansır ve de en kötüsü, otomobilin fren mesafesinin uzamasıyla tehlikeli bir boyuta ulaşır. Öte yandan, bu durum lastiklerin de düzensiz aşınmasına da sebep olur. Balans ayarı, hızlı yapılan ve uygun servis fiyatıyla yapılan bir işlemdir. Bu sebeple yılda 2 kez balans ayarının yapılması uzmanlar tarafından tavsiye edilir.
Lastik Basıncı ve Balans Ayarı İlişkisi
Lastik basıncı, kesinlikle üreticinin önerdiği basınçta olmalıdır. Bu basınç seviyeleri kapı içerisinde bulunan etiketlerde görülebilir. Lastik basıncı eksik veya fazla ise lastiğin taban yüzeyini yerle tam temas edemez. Otomobilin ağırlığı ve bir de bozuk yol arasında kalan jantlar düzensiz hava basıncının da etkisi ile balans ayarında bozulmalara yol açar.
Rot Ayarı Nedir?
Basitçe rot ayarı, tekerlekler arasındaki açıların ve uzaklıkların üreticinin belirttiği standartlara uygun ve eşit olması anlamına gelir. Eğer rot ayarınız bozuksa araç sağa ya da sola çeker, daha ciddi durumlarda gövde salınımına sebep olur. Bozuk rot ayarı aynı zamanda dönüşlerde tekerleklerden ses gelmesine de sebep olur. Direksiyonun doğrultusu ile tekerleklerin doğrultusu arasında fark olması sebebiyle tepkime süresi düşer ve sürüş güvenliği tehlikeye girmiş olur. Kötü rot ayarı aynı zamanda yürüyen aksama, lastiklere ve direksiyon sistemine de ciddi zararlar verir. Rot ayarı, bu alanda profesyonel makineler ve sensör teknolojisine sahip rot istasyonlarında gerçekleştirilebilir. Makinenin sahip olduğu işletim sistemi, standart dışı açı ve uzaklıkları tespit ederek rot ayarını yapar.
Rot balans ayarı yapmak, güvenli ve konforlu bir sürüş için gerekli olduğu kadar aynı zamanda oldukça kısa süren bir işlemdir. Ancak, rot balans sürücünün kendi kendine yapabileceği bir ayar düzeni değildir. Bu kapsamda, aracın direksiyonu ile tekerleri arasında bir uyumsuzluk sezildiğinde veya yukarıda detaylıca sıraladığımız durumlarla karşılaşıldığında, en yakın rot ve balans uzmanı servise gitmekte fayda vardır.
